ژنتیک گندم ( سلول گیاهی)
سلول، کوچکترین واحد هر عضو است که نسبتاً مستقل بوده به طور کلی برای مدت کمی زنده خواهد ماند. سلول عبارت است از ترکیب چند ماده زنده که بخشهای مختلف آن به تنهایی قادر به ادامه زندگی نخواهد بود.
اهمیت دو رگ گیری بین جنس و گونه در گندم
بعد از لینه ، از قرن 18 و 19 میلادی که به جنسیت گیاهان پی برده شد، تدریجاً از دو رگ گیری گیاهان با هم تعدد زیادی هیبرید به دست آمد . حدود یک قرن پیش، مندل در انجمن طبیعی دانها در شهر برون درباره آزمایشهایی راجع به دو رگ گیری های گیاهی دو کنفرانس داد.
روشهای اصلاح گندم
وقتی به نژادی گندم به حد کافی پیشرفت کرد و کلیه منابع اولیه و خارجی گندم به دقت مورد آزمایش قرار گرفت دیگر نمی توان از طریق انتخاب توده های طبیعی پیشرفت سریعی حاصل کرد بلکه باید از روشهایی که سرعت پیشرفت بیشتری دارند کمک گرفت.
فن دو رگ گیری گندم
دو رگ گیری مصنوعی، تلقیح بین واریته ها و گونه های مختلف است؛ و منظور از آن آمیختن صفات پدر و مادر معین جهت ترکیب فاکتور های مورد نظر دو نژاد، دو واریته، یا و گونه مربوطه است. در قدیم، فن دو رگ گیری چنین انجام می گرفت که دو گیاه را به عنوان والدین به طور مخلوط کشت می کردند؛ این دو، بدون دخالت انسان با یکدیگر جفت گیری می کردند و پس از چندین نسل نتیجه حاصل از تلقیح را انتخاب می کردند. امروزه از این روش فقط جهت اصلاح گیاهان علوفه ای استفاده می شود؛ برای دو رگ گیری در غلات روشهای نوینی ابداع شده است.
گرده گندم میتواند تا 48 ساعت قدرت جوانه زدن را حفظ کند که البته این امر به عامل رطوبت و دما بستگی دارد. باید توجه داشت که جوانه زدن گرده گندم نباید با قدرت باروری آن یکی شمرده شود؛ به عبارت دیگر، ممکن است گرده ای جوانه بزند ولی قدرت بارور کردن نداشته باشد. گرده گندم در شرایط مناسب می تواند مدت چند روز قدرت باروری خود را حفظ کند .
جهت دو رگ گیری، دانستن زمان ساقه رفتن و به گل نشستن گندم ضروری است. زمان به گل رفتن گندم می تواند حتی تا چند هفته اختلاف پیدا کند. گل کردن گیاه مادر نباید به تعویق افتد زیرا این عمل معمولا با تشکیل و بستن دانه همزمان است؛ در مقابل، باید سعی شود تا گل کردن گیاه پدر به تعویق افتد. گل کردن گیاه پدر را می توان با انتخاب زمان کشت متفاوت با کشت پشت سر هم به تعویق انداخت. کشت گیاه مادر در گلدان به منظور کنترل زمان به گل رفتن، اخته کردن، و گرده افشانی، باید در محل سرد و مرطوبی صورت پذیرد تا عملیات فوق آسانتر انجام و بستن بذر نیز بهتر صورت گیرد. سنبله های گیاه مادر باید قبل از موقع آماده شود. آماده کردن گیاه مادر قبل از موقع معین معایب چندی دارد از جمله این معایب صدمه دیدن یا له شدن و خشک شدن اندامهاست . بهتر است گندم را هنگام عصر اخته کرد، چنانچه اعضای ماده گیاه نیز در همان موقع قدرت بارور شدن داشته باشند می توان عمل گرده افشانی را نیز در همان زمان انجام داد. اگر هنگام اخته کردن گیاه، باد خشک جریان داشته باشد جهت جلوگیری از خشک شدن اندامهای مونث باید اطراف بوته مادر را مرطوب نگه داشت. تجربه نشان داده است که دو رگ گیری در سالهای مرطوب بیشتر از سالهای خشک قرین موفقیت خواهد بود. چنانچه در ناحیه ای گل کردن گندم با وزش باد گرم همراه باشد نمی توان از دو رگ گیری نتیجه مطلوبی به دست آورد . در این گونه موارد باید بوته ها را هنگام به ساقه رفتن در گلدان نشا ء کرد و برای جلوگیری از نابودی نشاهای مسن باید گیاه را به حد کافی آب داد و آن را در سایه و مصون از باد نگهداری کرد. دو رگ گیری باید در تعداد زیادی از بوته های گیاه مورد نظر انجام گیر د تا پس از گرده افشانی به اندازه کافی دانه به دست آید. چنانچه عمل تلقیح روی واریته ها انجام گیرد میزان دانه های قابل جوانه زدن به 60 تا 70 درصد خواهد رسید که البته این امر به تعداد سنبلچه های گرده افشانی شده بستگی دارد.تاریخچه تهیه بذر گندم در ایران
از اواخر سال 1311، آزمایشهای مقدماتی غلات و ازدیاد بذر در مزارع آزمایشی باغ فردوس دانشکده کشاورزی کرج شروع شد.
برداشت
مناسب ترین زمان برداشت گندم پاییزه بستگی به روش برداشت و آب و هوای منطقه دارد. برداشت به وسیله دست یا ماشینهای مخصوص ( کمباین) صورت می گیرد.
ویژگی های بذر جهت کشت
بذرهای گندم پاییزه جهت کاشت باید سازگار به شرایط نامساعد محیطی، مقاوم به بیماریها، عاری از بذر علفهای هرز و تمیز باشد.
زمان کاشت گندم
زمان کاشت ، طبعا بستگی به منطقه آب و هوایی آن دارد. بر حسب مشاهدات طولانی، کشت گندم پاییزه باید موقعی شروع گردد که درجه حرارت هوا o C 15-13 بوده و موقعی پایان یابد که درجه حرارت هوا به O c9-8 کاهش نموده باشد.
زمان کاشت گندم
با مساعد شدن شرایط، باید هر چه زودتر زمان کاشت گندم بهاره را انتخاب و نسبت به کشت آن اقدام کرد.
انتخاب بذر گندم
بذر مطلوب، که دارای حداکثر قوه نامیه و مشتمل بر تمام صفات مورد نظر باشد، مسلماً حداکثر عملکرد را به دست خواهد داد.